از تعیین سرنوشت تا مقاومت در مقابل سرکوب

مشارکت در تعیین سرنوشت و مقاومت در مقابل سرکوب و اجرای آنها از سوی «مردم» تحت سلطه خارجی یا در یوغ دولت های سرکوبگر گویای آن است که مردم در نظام حقوق بین الملل تابع هستند. به دیگر سخن مردم در این نظام حقوقی اهلیت دارا شدن حق و تکلیف را دارند. از جمله آنکه می توانند خود حاکم بر مقدرات خویش باشند. طبیعی است که در زمان شناخت مقاومت در مقابل سرکوب دولت های استبدادی که ریشه در انقلاب های اجتماعی سده هیجدهم دارد، هنوز «تعیین سرنوشت» در مقابل سلطه استعماری در حقوق موضوعه مطرح نبود. این حق به ویژه با تدوین و تصویب منشور سازمان ملل متحد و در ماده یک آن سند در قالب اهداف ملل متحد به رسمیت کامل شناخته شد و حاصل اش ظهور پدیده استعمارزدایی وسیع به ویژه از آغاز دهه شصت قرن بیستم بود. اگرچه از این دو پدیده «تعیین سرنوشت» و «مقاومت در مقابل سرکوب» اغلب به عنوان «حق» یاد می شود اما این پژوهش در پی آن است که آیا آنها فقط «حق» هستند یا «تکلیف»؟ به نظر می رسد که با تحولات حقوق بین الملل این پدیده ها نه فقط در قالب «حق» بلکه به عنوان «تکلیف» نیز قابل طرح باشند. چون که اگر فقط «حق» محسوب شوند باید به این اصل نیز قائل بود که صاحب آن بتواند از آن اعراض کند. این در حالی است که امروزه به نظر می رسد که وجود مشروعیت دموکراتیک نظام های سیاسی به مثابه یک قاعده الزام آور حقوق بین الملل درآمده باشد؛ که این خود مستلزم عدم پذیرش موجودیت سلطه استعماری خارجی و نظام های سیاسی اقتدارگرای سرکوبگر است. این تحقیق در دو بخش تحت عناوین «تعیین سرنوشت به عنوان وسیله ای برای رهایی از سلطه استعماری» و «مقاومت در مقابل سرکوب به مثابه حربه ای برای آزاد شدن از سلطه اقتدارگرایی» انجام شده است. مطلب با فرجام سخن که بیانگر یافته های این پژوهش و پاسخ به سؤال مطروح در فوق است به پایان می رسد که همانا «تعیین سرنوشت» و «مقاومت در مقابل سرکوب» نه فقط «حق» که «تکلیفی» غیرقابل انتقال و چشم پوشی بوده، ذاتی حیات توأم با منزلت و کرامت «مردم» است.